Podejście poznawczo-behawioralne

Podejście poznawczo-behawioralne faktycznie obejmuje wiele różnych form terapii, które łączą jednak wspólne założenia wywodzące się z psychologii poznawczej oraz teorii uczenia się. Podstawowe zasady tego nurtu mówią o tym, że nasze myśli mają wpływ na nasze zachowania. Możemy obserwować swoje myśli i je przekształcać tak, by były bardziej pomocne, a nie krytyczne, oskarżycielskie, czy wzbudzające lęk. Z kolei dzięki zmianie sposobu myślenia możemy wpływać na to, co i jak robimy.

Kajzerka – z czym jeść podejście poznawczo-behawioralne?

Podejście poznawczo-behawioralne zakłada, że nasze myśli i zachowania wzajemnie na siebie wpływają. Dodajmy do tego emocje i odczucia z ciała, a będziemy mieć pełen obraz naszego funkcjonowania w konkretnych sytuacjach. Całościowo jest więc tak, że nasze myśli, zachowania, emocje i reakcje fizjologiczne są ze sobą zwrotnie powiązane, a zmiana w jednym z tych obszarów pociąga za sobą zmiany w pozostałych. Model ten, ze względu na jego kształt, nazywamy kajzerką:

Myśli automatyczne

W terapii poznawczo-behawioralnej sporo mówimy o myślach automatycznych, które pojawiają się w danej sytuacji w naszych głowach natychmiast i niezależnie od świadomego wysiłku. Stanowią one najbardziej dostępną formę interpretacji rzeczywistości. Niektóre osoby przystępując do nowego projektu mogą odruchowo pomyśleć „nie dam rady”, u innych przed wejściem do pomieszczenia, gdzie są obcy ludzie przyjdzie do głowy – „zrobię fatalne wrażenie”. Każdy z nas ma swój zestaw myśli automatycznych, często niepomocnych i nie oddających tego, jak dana sytuacja wygląda z szerszej perspektywy. Na szczęście możemy nauczyć się wyłapywać, obserwować i zmieniać nasze myśli.

Podejście poznawczo-behawioralne: jak możemy wpłynąć na niepomocne myśli?

Nurt poznawczo-behawioralny oferuje dwa zasadnicze podejścia do radzenia sobie z niesłużącymi nam myślami. Pierwsze z nich odnosi się do zmiany treści myśli – możemy poszukiwać jak najbardziej obiektywnych dowodów potwierdzających i przeczących danej myśli, a na ich podstawie sformułować nową, bardziej adaptacyjną myśl. Metoda ta nazywa się restrukturyzacją poznawczą. Drugie podejście proponuje, by nie skupiać się na treści myśli jako takiej, ale na tym, by uznać, że myśli to tylko myśli oraz budować dystans do samego procesu myślenia. Na Formie Minimalnej przybliżam te dwa sposoby na zmianę tego, w jaki sposób myślimy, a przez to działamy i odczuwamy.

Nasz sposób myślenia i przeżywania emocji kształtuje się w okresie dzieciństwa i dojrzewania, zależy też od różnego rodzaju czynników biologicznych. Wydawać by się mogło, że ostatecznie jesteśmy jacy jesteśmy i kropka. Nic bardziej mylnego! Jak najbardziej mamy możliwość zmiany naszych niepomocnych myśli, zachowań i emocji. Ostatecznie to my jesteśmy autorami tego, jak patrzymy na siebie samych, innych ludzi i świat dookoła. Terapia poznawczo-behawioralna daje nam wiele narzędzi, których skuteczność została potwierdzona badaniami naukowymi, umożliwiających wprowadzenie pożądanych przez nas zmian. Na Formie Minimalnej dowiesz się, jak łączyć niektóre z nich z praktycznymi wskazówkami stoików.

Pamiętaj jednak, że artykuły zamieszone na stronie nie mogą zastąpić psychoterapii bądź specjalistycznego wsparcia psychologicznego. Jeśli masz problem(y), z którym(i) trudno jest Ci sobie poradzić, nie zwlekaj i skontaktuj się psychoterapeutą, psychologiem lub psychiatrą. Poza spotkaniami w gabinecie wiele miejsc prowadzi też konsultacje on-line (np. poprzez komunikator Skype lub WhatsApp).

Krótka ściągawka kto jest kim

Psychologiem jest osoba, która ukończyła 5-letnie studia magisterskie, podczas których mogła wybrać wiele różnych specjalności. Większość uczelni ma w ofercie ścieżkę specjalizacyjną z psychologii klinicznej. Ukończenie jej nie jest jednak równoznaczne z tytułem psychologa klinicznego. Psycholog kliniczny musi odbyć dodatkowo 4-letnią specjalizację oraz zdać egzamin państwowy. Psycholodzy udzielający wsparcia psychicznego, w tym zwłaszcza psycholodzy kliniczni najczęściej przyjmują poradniach zdrowia psychicznego, ośrodkach interwencji kryzysowej (prowadzą całodobowe telefony zaufania) oraz w szpitalach psychiatrycznych. By umówić się na wizytę u psychologa w ramach NZF należy mieć skierowanie od psychiatry lub lekarza pierwszego kontaktu.

Psychoterapeuta to specjalista z zakresu leczenia szeroko rozumianych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym, takich jak m.in. obniżony nastrój, lęki, czy trudności w relacjach. Szkolenia terapeutów mają różną długość, w zależności od nurtu terapii. Dla przykładu, terapeuta poznawczo-behawioralny musi ukończyć 4-letnie szkolenie podyplomowe, odbyć staż kliniczny oraz tzw. pracę własną, czyli najczęściej swoją terapię. Dodatkowo zobowiązany jest do poddawania swojej pracy superwizji – czyli regularnych konsultacji z innym specjalistą posiadającym uprawnienia superwizora. Najlepiej, jeśli terapeuta jest także psychologiem. Terapeuci przyjmują w poradniach zdrowia psychicznego (konieczne jest skierowanie) oraz prywatnych gabinetach (tu nie potrzeba skierowania).

Psychiatra to lekarz medycyny. Jako jedyny z wymienionych specjalistów ma uprawnienia, by przepisywać leki. Psychiatrzy przyjmują zarówno w ramach NZF (nie potrzeba skierowania), jak i w prywatnych gabinetach.