„Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii” – Anders Hansen

„Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii” można przeczytać w parę godzin. I jest to tylko jedna z zalet tej książki. Ja zabrałam ją na urlopową eskapadę. Z lektury, jak i z podróży, wyniosłam kilka ważnych wniosków.

Kim jest autor?

Anders Hansen jest urodzonym w Sztokholmie psychiatrą i autorem licznych publikacji, na przykład w British Medical Journal. Zawodowo związany z Karolinska Instituet. W swoich książkach i wystąpieniach popularyzuje wiedzę m.in. z zakresu pracy mózgu oraz wpływu aktywności fizycznej na funkcjonowanie poznawcze człowieka. Jeden z wykładów Hansena zachęcający do ruszenia się z miejsca, wygłoszony w języku angielskim obejrzysz tutaj.

Co znajdziesz w książce?

Książkę rozpoczynają słowa psychologa Stevena Pinkera: „Najważniejszym reliktem człowieka pierwotnego jest współczesny umysł”. To właśnie wokół nich toczy się wartki opis funkcjonowania ludzkiego mózgu, układu nerwowego i hormonalnego w kontekście korzystania z nowych technologii. W dziewięciu rozdziałach Hansen w sposób przystępny przedstawia zależność między ewolucyjnymi uwarunkowaniami człowieka a użytkowaniem smartfonów, telefonów komórkowych, social mediów i innych dostępnych na wyciągnięcie ręki pochłaniaczy naszego czasu, energii i wreszcie – zdrowia.

Tuż pod zwięzłym podsumowaniem autor zamieścił z kolei kilkanaście konkretnych wskazówek, które  mogą być pomocne w utrzymaniu zdrowej relacji z… technologiami w życiu codziennym. W bibliografii znajduje się zaś dość obszerna lista książek i artykułów. Można po nie sięgnąć w poszukiwaniu bardziej szczegółowych informacji na tematy zasygnalizowane w książce. Lekturę uzupełniają wiele mówiące ilustracje autorstwa Lis Zachrisson.

„Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii”: warto/nie warto?

Podobnie jak w przypadku książki Svenda Brinkmanna, której recenzję znajdziesz tutaj, bez wątpliwości stwierdzam, że warto. Sam autor podkreśla, że „Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii” to książka popularnonaukowa. Uczciwie przyznaje również, że nie wyczerpuje w niej złożonego tematu, jakim jest relacja między człowiekiem a osiągnięciami techniki.

Mimo to, książka Hansena obfituje w konkretne informacje i jest to jej niewątpliwy atut. Zawiera także liczne wnioski, na podstawie których szwedzki psychiatra wysnuwa gotowe wskazówki, które mogą przydać się nam w życiu codziennym. Autor często powołuje się na badania naukowe, doniesienia z metaanaliz oraz statystyki, którymi uzasadnia stawiane przez siebie tezy. Oczywiście, można zarzucić mu brak odwołania się do źródeł bezpośrednio w tekście – znajdujemy je dopiero w bibliografii. W moim odczuciu jest to jednak pomocny zabieg, pozwalający na zwięzłą i przystępną narrację.

Każdy swój mózg ma. A wnioski?

Hansen zachęca nas do zadawania sobie pytań i weryfikowania, czy nasze działania aby na pewno są dla nas korzystne. W przekonujący sposób wyjaśnia źródła zależności, którą człowiek łatwo może wytworzyć wobec stale włączonego i alarmującego o nowych wiadomościach telefonu. Tłumaczy, czym skutkuje nadmierne przywiązanie do technologii i docierających za jej pomocą strumieni informacji. Wskazuje także na badany wciąż związek między użytkowaniem znanych wszystkim portali społecznościowych a zaburzeniami nastroju. Co ważne, większość swoich wniosków opiera na wiedzy z zakresu biologicznych i ewolucyjnych mechanizmów, będących nierzadko podstawą naszych reakcji. „Żyjemy w epoce cyfrowej, ale wciąż mamy mózg myśliwych-zbieraczy, który widzi zagrożenia na lewo i prawo, który łatwo się stresuje i rozprasza i który źle sobie radzi z robieniem wielu rzeczy naraz. Gdybyśmy umieli brać na to poprawkę, lepiej byśmy się czuli i funkcjonowali” – czytamy w podsumowaniu.

Na sformułowania w rodzaju „dobre rady”[1] zwykle reaguję sceptycznie, doszukując się w nich zwykle szybkich, ale mało skutecznych na dłuższą metę rozwiązań. W przypadku „dobrych rad” Hansena było inaczej. Z zaciekawieniem przeczytałam listę sugerowanych przez niego rozwiązań. Niektóre z nich były mi znane i potwierdziły intuicje, które towarzyszyły mi już wcześniej. Inne dopiero zaczynam wprowadzać. Są też i takie, które nie są mi w żaden sposób bliskie. Jedno jest pewne – lektura książki „Wyloguj swój mózg (…)” sprawiła, że uważniej przyjrzałam się swojej relacji z ekranami towarzyszącymi mi na co dzień. Nie opuszcza mnie przy tym myśl, że dużo ważniejsze jest poświęcanie uwagi tym relacjom, które istnieją nie tylko na kolorowym wyświetlaczu.

---

Informacje o książce

Tytuł: Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii. Tytuł oryginału: Skärmhjärnan : hur en hjärna i osynk med sin tid kan göra oss stressade, deprimerade och ångestfyllda. Autor: Anders Hansen Przekład: Emilia Fabisiak Liczba stron: 161 ISBN: 978-83-240-6042-9 Wydawca: Wydawnictwo Znak Rok: 2020 Format: ebook

---

[1] „Dobre rady dla ludzi z cyfrowej epoki” to lista precyzyjnych wskazówek zamieszczonych w książce tuż przed bibliografią.